රථවාහනවල ඉදිරි අසුන්වල ආසන පටි තද කර ගැනීමේ නිතිය ඔක්තෝබර පළමුවැනිදා සිට ක්රියාත්මකයි. මේ ගැන නොයෙක් අදහස් තැන තැන කියවන්නට ලැබුණා. සමහරෙකුගේ අදහස මේක රජ පවුලට සල්ලි ගහගන්න තව ක්රියා මාර්ගයක් කියලා. දුප්පත්තුන්ව හූරා කන්න හදපු නීතියක්, තව අයෙක් කියනවා. ලංකාවේ පාරවල් වල වාහන යන්නේ හතලිහට, හැටට නිසා මේක නිකම් පුස් නීතියක්. ඒ තවත් අදහසක්. මේ නිතිය අනික් රටවල් වලත් තියනවා. ඒත් කවදාවත් ක්රියාත්මක වෙලා නැහැ. ඔන්න තව තර්කයක්. ලංකාවේ මොන නීතිද ක්රියාත්මක වන්නේ. ඕකටත් ඒ කලම තමයි. තව පණ්ඩිත අදහසක්. මේ අතර තව පිරිසක් මේ නිතිය දෙස සාධනීයව අදහස් දක්වා නොතිබුනා නොවේ.
රිය අනතුරු වලින් පාරවල් වල මිය යන, අත පය කඩාගන්න ප්රමාණය ලංකාවේ දිනෙන් දින වැඩි වෙන බවයි අහන්න ලැබෙන්නේ. මිනිස් ජිවිත වලට වන හානියට අමතරව, අපතේ යන දේපොළ, අහිමි වන වැඩකරන දින ආදිය ගැන ගණන් බැලීම් එකතු කලොත් එය විශාල ආර්ථික පාඩුවක් වේවි. කොහොම උනත් මිනිස් ජිවිත අහිමි වීම හා ආබාධිත තත්ත්වය පත්වීම තමයි ලොකුම පාඩුව ලෙස සලකන්න පුළුවන්.
මෝටර් රථ කර්මාන්තය ඉදිරියන යන විට රථයක ඇති ආරක්ෂක මෙවලම් හා උපාංග වල දියුණු කිරීමක් දකින්න පුළුවන්. දැනට දකින්න ලැබෙන තුන් කොන් පටි (three point seat belts) මුලින්ම හඳුන්වා දී ඇත්තේ 1959 දී. ඒ කියන්නේ මේක සෑහෙන කලක් අප අතර තියන එකක්. දැන් එන වාහන වල තියන උපාංග වැඩියි. නමුත් පටි තවමත් පටිම තමයි.
උදාහරණෙට ගත්තොත්, කාරයක ඇති වායු බෑග (number of air bags), ඉලෙක්ට්රොනික අචපල පද්ධති (Electronic stability control system) , පසුපස දකින කැමරා (reverse camera), ආදිය අවුරුද්දෙන් අවුරුද්ද නෙමේ, එකම අවුරුද්ද තුල නිපදවන වාහන කාණ්ඩ දෙකකත් වෙනස් කරනවා. ඒත් පනස් නමයේ හදපු පටි තාමත් පටිම තමයි. වාහන වල ආසන පටි තිබීම අනිවාර්ය කිරීම හා රියදුරා හා අනෙක් මගීන් පටි තද කර ගැනීමේ නීතිය විවිධ රටවල එක එක කාල වල ක්රියාත්මක උනා. ඕස්ට්රේලියාවේ වික්ටෝරියානු ප්රාන්තය මින් පෙරමුණ ගත්ත එකක්. අනික් වෙබ් අඩවි වලින් මේ ගැන විස්තර හොයාගන්න පුළුවන්.
කොහොම උනත් එක දෙයක් පැහැදිලිව සංඛ්යා ලේඛන මගින් ඔප්පු කර තියනවා. ඒක තමයි වාහන අනතුරකදී සිදුවිය හැකි මරණ ප්රමාණය ආසන පටි පැළඳීමෙන් සියයට තිහේ සිට පනහ දක්වා අඩු කරගන්න පුළුවන්. මිට අමතරව සුෂුම්නාවට සිදුවිය හැකි හානිය සියයට තිහකින් පමණ අඩුකර ගන්න පුළුවන්. මේ පිළිබඳව විශාල ලෙස පර්යේෂණ කර තියනවා (හැබැයි නාථ දෙවියන් විසින් නොවේ, “බටහිර විද්යාත්මක ක්රමවේදය” අනුව). මේ සේරගෙන් ම ඉහත කරුණු සනාථ කර තිබෙනවා.
ආසන පටි පැළඳීමෙන් සමහර අතුරු ආභාද සිදුවිය හැකි බව වාර්තා උනත් පෙරකී සාධනීය කරුණු නිසා එහි ඇති වාසි වැඩියි. වාහනයක් අනතුරට ලක් වීමේදී පමණක් නෙමේ, හදිසි තිරිංග තද කිරීමකදී වුනත් පටි පැළඳීමෙන් මගීන් හා රියදුරා ආරක්ෂා වෙනවා. වාහනය පදවන වේගය අඩු උනත් මේ වාසිය තියනවා.
මේ ලඟදි අපේ මිතුරෙක් රිය අනතුරකින් ලංකාවේදී මිය ගියා. කනගාටු දායක මරණයක්. ඔහු රිය පැදවූ කෙනා නෙමේ. දැනගන්න ලැබුණ විදියට අනතුර සිදුවන විට නිදාගෙන ඉඳලා තියෙන්නේ. පිටින් බරපතල තුවාලයක් නැහැ. අනතුර සිදුවී දවස් හතරකින් පමණ පසු මෙලොවින් සමු ගත්ත. සුෂුම්නාවට හානි වෙලා. පටිය පැළඳ ගෙන හිටියනම් සමහරවිට ඔහු තවමත් අප අතර.
දැන් බලමු මේ නිතීය ගැන කියපු කතා දෙස. රජ පවුලට සල්ලි හම්බ කරන්න දාපු එකක්. අප නිතිය පිළිපැද්දොත් කාටවත් සල්ලි හම්බ කරන්න බැහැ. නීතිය කැඩුවොත් තමා රජ පව්ලට හෝ ආණ්ඩුවට සල්ලි යන්නේ. ඒ කියන්නේ මේ අයියලා දැනටමත් නිතිය කඩන්න සුදානමින් ඉන්නේ.
දුප්පතුන්ට ගහන වැඩක්. ලෝකේ කොහෙද බන් ලංකාවේ දුප්පතුනට වාහන තියන්නේ? පදින බයිසිකල් වලට තියා තුන් රෝද වාහන වලටවත් මේ නිතිය බලපාන්නේ නැහැ. වෙන රටවලත් තියනවා, ක්රියාත්මක වෙන්නේ නැහැ. කව්ද මේ ගොනා? අනික් අතට අපට මොකද වෙන රට වල ක්රියාත්මක උනත් නැතත්. හොඳ වැඩක් නම් මොකද නොකරන්නේ? මේක ලංකාවේ පාරවල් වලට වැඩක් නැහැ. මොකද බන් එහෙම නම්, ඔච්චර මිනිස්සු රිය අනතුරු වලින් මිය යන්නේ? හතලිහට ගිහින්ද? අනික හතලිහට ගියත් පටි පැළඳීමෙන් වාසියක් වෙන බව මන් කලින් ලීවානේ.
අමතක කරන්න එපා අධිවේගී මාර්ගය ළඟදීම විවුර්ත වෙනවා. මග දෙපස සොහොන් බිම් ඉදි කරන්න අවශ්යද? ලංකාව නීතියක් නැති රටක්. මේකටත් ඒ කලම තමයි. අනේ බන්, නීතියක් නැති රටක් නම් එහෙම වෙලා තියෙන්නේ දේශපාලකයන්ගේ වරදින් පමණක්ද? දේශපාලකයොත් අපම පත් කර ගත් අය.
අනික මේ නිතිය කැඩීමෙන් වෙන කිසිවෙකුට හානියක් හෝ වාසියක් වන්නේ නැහැ. වාසියක් උනොත් තමන්ට විතරයි. අමුතුවෙන් වියදමක් යන්නේ නැහැ. වෙලාව ගත කරන්න අවශ්ය නැහැ. හැබැයි නීතිය එන්න කලින් කඩන්න සුදානම්! මෙන්න අපේ ආකල්පය.